Groepsdynamische psychotherapie

Veel cliënten die worden behandeld bij Lionarons GGZ worstelen met persoonlijkheidspatronen die hen vaak al jaren in de weg staan. Veel van de volwassen cliënten met deze problematiek nemen deel aan groepsdynamische psychotherapie. Behandelaren Suzanne Weustenraad en Wendy Willems vertellen met enthousiasme over deze groep.

“Bij de afdeling Volwassenenzorg starten er ieder half jaar 3 psychotherapiegroepen. De groepen lopen min of meer gelijktijdig, zodat we een goede mix kunnen maken qua leeftijd en de verdeling van mannelijke en vrouwelijke deelnemers.” Wendy (rechts) en Suzanne (links) zijn beiden psychotherapeut bij de afdeling Volwasssenenzorg Zuid-Limburg en begeleiden samen de psychotherapiegroepen.

"In de groep gaan we aan de slag met de patronen waar de deelnemende cliënten last van hebben in hun dagelijks leven. Het zijn patronen die zij in de loop van hun leven hebben ontwikkeld, om met moeilijke situaties of emoties om te gaan. Het zijn hun copingsmechanismen geworden. Aangezien deze patronen vaak al op jonge leeftijd zijn ontstaan, zijn ze verankerd in hun persoonlijkheid. Cliënten maken onbewust dus nog steeds gebruik van de copingsmechanismen die ze hebben ontwikkeld, hoewel ze dat in hun volwassen leven eigenlijk helemaal niet meer hoeven te doen.”Tijdens iedere groepssessie komen voor de groepsleden belangrijke onderwerpen aan bod onder begeleiding van de therapeuten. Niet alleen de cliënt en de therapeuten, maar alle groepsleden spelen hierbij een rol. “In een therapiegroep gebeuren namelijk dingen in het contact met anderen, die vergelijkbaar zijn met situaties in het dagelijks leven. De deelnemers kunnen immers dingen zeggen of doen die anderen beïnvloeden. Patronen kunnen getriggerd worden.” Omdat alle deelnemers hun eigen persoonlijkheid, levensgeschiedenis en problemen meebrengen, reageren zij ieder op hun eigen manier op de ander. Zo wordt de groepsdeelname voor iedereen een zeer actief en leerzaam proces.

In de groepsbehandeling wordt gewerkt met zogeheten modi en schema’s. Modi zijn verschillende emotionele toestanden of gemoedstoestanden die mensen ervaren. Elke modus gaat gepaard met specifieke gedachten, gevoelens en gedrag als reactie op bepaalde situaties. Een schema is een soort innerlijke programmering die bepaalt hoe je jezelf, anderen en de wereld ziet. Vaak zijn deze patronen in de jeugd ontstaan. De patronen dienden dan als bescherming in nare situaties. In het volwassen leven zitten ze juist in de weg. Het schema of patroon werkt dan tegen je en is een valkuil geworden. Ieder mens heeft modi en schema’s.

Sommige groepsdeelnemers hebben eerder al klachtgerichte behandeling gehad, voor bijvoorbeeld een stemmingsstoornis. Tijdens die behandeling komen dan vaak patronen aan het licht die aan de stoornis ten grondslag liggen of deze in stand houden. Veel cliënten hebben echter ook nog geen behandeling gehad en stromen gelijk in de groep in. In veel gevallen is er na de groepsdeelname geen verdere behandeling nodig. Soms volgt nog individuele therapie, zoals bijvoorbeeld EMDR bij trauma of Narrative Exposure Therapy (NET). “De meeste cliënten staan aanvankelijk niet te springen om deel te nemen aan een groepsbehandeling”, vult Suzanne aan. “Ze geven de voorkeur aan individuele therapie of ze zijn bang dat ze in de groep iemand tegenkomen die ze kennen.”

Wendy: “De groep is eigenlijk een ideale oefenvijver. Patronen worden vaak getriggerd in het contact met andere mensen. Onder begeleiding van ons als therapeuten kan er dan in een veilige omgeving juist gewerkt worden aan het bewust worden en veranderen van die patronen.”

Ter voorbereiding op de groep hebben de deelnemers drie individuele sessies met Suzanne en Wendy: “Hierin bepalen de cliënten in overeenstemming met de therapeuten aan welk doel zij willen werken in de groep.” Na de voorbereidende sessies volgen 20 wekelijkse sessies van 1,5 uur. “Doorgaans zitten er 7 tot 10 deelnemers in een groep. Het is een gesloten groep, wat wil zeggen dat de samenstelling gedurende deze weken steeds hetzelfde is.”

Wendy vervolgt: “Het is een zogeheten ongestructureerde groep. Dat wil zeggen dat er geen programma is en dat we niet vooraf al bepaalde thema’s voorbereiden. We beginnen iedere sessie met de vraag wat er speelt. Wij als therapeuten koppelen dat vervolgens aan patronen, het levensverhaal en de doelen waar de deelnemers aan werken. Voor sommige deelnemers is het best even wennen dat er geen programma of werkboekje is. We zitten in een kring, er is geen tafel of beker koffie om je ‘achter te verbergen’. Juist daarmee gaan we aan de slag.”

Bij aanvang vragen Wendy en Suzanne de deelnemers een commitment om deel te nemen in de groep: “We gaan met vaak langdurig bestaande schema’s aan de slag, waar mensen zich helemaal niet bewust van waren. Dat kan best confronterend zijn. Psychotherapie is hard werken, de behandeling vergt veel zelfinzicht en de moed om nare gevoelens te onderzoeken en aan te pakken. Mensen zijn vaak bezig met ‘wat moeten anderen wel niet van me denken’ of dat ze de enigen zijn die met iets worstelen. In de groep horen ze dan van de andere deelnemers dat ze écht niet de enige zijn. Zo ontstaat dus ook een soort lotgenotencontact. Natuurlijk ontstaat bij een deelnemer ook wel eens twijfel en wil iemand niet meer naar de groep komen. We proberen dan een deal met diegene te sluiten om nog één keer te komen. Dat wordt uiteindelijk vaak als heel waardevol ervaren.”

Na deelname aan de groep volgt er een ‘therapiepauze’ van twee maanden, waarin deelnemers het geleerde in het dagelijks leven in de praktijk kunnen brengen en het ‘stof even kunnen laten neerdwarrelen’. Hierna volgt een individuele evaluatie. Uit de vele evaluaties en onderzoek blijkt dat groepspsychotherapie effectiever is dan individuele psychotherapie.

In dit interview kunt u de ervaringen van een groepsdeelnemer lezen.

Ter ondersteuning wordt tijdens therapiesessies gebruik gemaakt van de materialen van Kenschetser (Jente de Jong).

Meer lezen over Groepspsychotherapie kan via deze link.