Kleine stapjes maken een wereld van verschil

Veel cliënten die worden behandeld bij Lionarons GGZ ervaren vaak al jarenlang chaos in hun leven. Ze hebben moeilijkheden met het plannen en organiseren van hun dagelijks leven. Speciaal voor mensen die vastlopen op het gebied van plannen, het omgaan met afleidbaarheid en het stellen van prioriteiten, biedt de afdeling Volwassenenzorg van Lionarons GGZ de vaardighedentraining. De groepstraining is niet alleen bedoeld voor cliënten met ADHD. De chaos waar de deelnemers vaak al jaren last van hebben, kan ook veroorzaakt worden door andere stoornissen zoals een Autisme Spectrum Stoornis of bepaalde persoonlijkheidskenmerken.

Natasja Vaessen is Verpleegkundig Specialist GGZ en teamleider bij de afdeling Volwassenenzorg van Lionarons GGZ. Zij vertelt graag meer over de meerwaarde van deze groepsbehandeling.

“De deelnemers aan deze groep lopen vaak vast in chaos op allerlei gebied, op hun werk en in hun privéleven. Ze zijn het overzicht kwijtgeraakt in de dingen die ze moeten of willen doen. Deelname aan de groep helpt hen dat overzicht weer terug te krijgen”, vertelt Natasja.

De groep wordt begeleid door 2 hulpverleners. De groep bestaat uit maximaal 5 cliënten. “Die kleine groepjes zorgen ervoor dat we veel aandacht kunnen besteden aan een persoonsgerichte aanpak. Iedere bijeenkomst beginnen we met een half uurtje theorie, daarna gaan we per sessie 1,5 uur aan de slag met de praktische doelen, die iedere deelnemer zich heeft gesteld.”

“We zien veel jongvolwassenen die bijvoorbeeld vastlopen in hun studie, maar ook mensen die problemen ervaren om thuis hun huishouden geregeld te krijgen. Vaak hebben onze cliënten ook een ongezonde leefstijl. Ze willen daar best wel verbetering in aanbrengen, maar weten niet hoe en verzanden in goede voornemens zonder concrete stappen te nemen.” Per sessie werken de deelnemers aan hun doel: “Stel iemand wil meer grip op zijn huishouden krijgen. Iedere week bepalen we dan samen haalbare taakjes om op te pakken en een planning te maken. We leren de deelnemers om grote of complexe taken op te knippen in kleine taakjes. Zo krijgen ze meer overzicht en bovendien ervaren ze zo meer grip op hun leven. ‘Het huishouden doen’ is een grote en onduidelijke taak. Mensen zien daar als een berg tegenop. Maar als je het opknipt in kleine stukjes zoals ‘de woonkamer stofzuigen’ of ‘de keukenla opruimen’ lukt het vaak wel.”

Natasja vult aan: “Mensen met concentratieproblemen zijn een soort ‘kippen zonder kop’. We leren hen structuur aan te brengen en op gang te komen. Ze kunnen eindeloos blijven piekeren over wat er allemaal moet. Hun hoofd loopt vaak over en ze weten niet waar te beginnen. We leren hen stap voor stap om te beginnen met een haalbare en overzichtelijke taak. Kleine stapjes realiseren, kan een wereld van verschil betekenen.”

Iedere deelnemer krijgt een werkboek dat speciaal voor de groepstraining is gemaakt. Natasja vult aan: “Doordat iedere deelnemer werkt aan zijn eigen praktische doelen, is de groep heel persoonsgericht. Per week krijgen de deelnemers nieuw ‘gereedschap’ aangereikt waarmee ze thuis kunnen oefenen. Zo leren ze bijvoorbeeld om nee te zeggen, want als je overal ja op zegt (een valkuil die veel mensen herkennen), dan krijg je je leven niet op de rit als je hoofd toch al overvol is.” Het zijn misschien voor de hand liggende tools die de deelnemers krijgen, maar als je moeite hebt met aandacht en concentratie kunnen ze heel behulpzaam zijn, aldus Natasja. “Een kleine haalbare stap kan bijvoorbeeld zijn om een ouderwetse wekker te kopen. Dat voorkomt dat mensen die slecht slapen eindeloos blijven ‘snoozen’ en dan te laat komen. Of denk aan een klapper om hun papierwerk te ordenen. Het klinkt misschien banaal, maar zo leren we hen om complexe, dagelijkse dingen op te knippen in wat wél werkt. Zo hebben ze voortdurend kleine succeservaringen en dat werkt motiverend.” Natasja heeft talloze voorbeelden: “Mensen die meer avondmens zijn en ’s morgens moeilijk op gang komen, geven we tips om ’s morgens in hun hele woning het licht aan te maken of ’s avonds alvast alles klaar te zetten voor de dag erna.”

Opvallend genoeg nemen ook veel hulpverleners deel aan de groep: “Hulpverleners nemen vaak veel te veel hooi op hun vork, zijn heel dienstbaar naar anderen. Op een gegeven moment kan je dat opbreken. We leren hen om hun werk-privé balans te herstellen en hun werk te organiseren. Zo leren we hen bijvoorbeeld om tussen werktaken korte pauzes te plannen of huisbezoeken op de fiets te doen. Dat levert meer rust én frisse lucht op.” Steeds is het doel om samen met de deelnemende cliënten meer kwaliteit aan hun leven toe te voegen. “We zijn daarin echt heel creatief”, lacht Natasja. “Laatst hadden we bijvoorbeeld een deelnemer die totaal uitgeput van haar werk thuis kwam. “Samen bedachten we dat het haar kon helpen om op haar skeelers naar het werk te gaan. Zo deed ze aan beweging en kon ze alvast bijtanken na een lange werkdag.” De insteek is altijd: wat levert een gedragsverandering op, hoe kan ik de puntjes verder op de i zetten.

Veel cliënten hebben er wel bedenkingen bij om aan een groepsbehandeling deel te nemen. Toch zijn de deelnemers er uiteindelijk juist heel positief over: “Iedere week koppelen de deelnemers aan elkaar terug hoe het thuis is gegaan met de kleine doelen die ze zich hebben gesteld. Leren van de ervaringen van anderen, werkt enorm motiverend. Bovendien merken cliënten hoe fijn het is als je maar 2 woorden nodig hebt om herkenning bij elkaar te vinden. Dat waarderen de deelnemers heel erg. De deelnemers snappen immers zelf precies waar het over gaat. De groepsdynamiek die ontstaat is heel bijzonder. Vaak blijven de deelnemers na de behandeling nog contact met elkaar houden.”

Over de vaardighedentraining:
Bij Lionarons GGZ wordt de vaardighedentraining doorlopend aangeboden. Er lopen meestal 3 groepen tegelijk, wat betekent dat cliënten vrij snel kunnen instromen. Het gaat om ‘gesloten’ groepen. Dat wil zeggen dat de groepen steeds dezelfde samenstelling hebben. In totaal bestaat het traject uit 10 weken. Tussen de wekelijkse bijeenkomsten van 2 uur oefenen de deelnemers thuis met de vaardigheden die ze tijdens de sessies krijgen aangereikt.